که این قصه نیز درست آید نزد دانایان به معنا...
پس از «بندی قلعه بیداد، زندگی شیخ‌الرئیس در محبس» اینک نوبت به شنیدن قصه فرزانه‌ای دیگر به نام «حسن‌بن الهیثم» دانشمند نامدار فیزیک، مخترع عدسی و اخترشناس نابغه رسیده که از او به‌عنوان پدر فیزیک اپتیکال یاد می‌کنند. نام‌آورانی چون کپلر، گالیله و دکارت از کتاب «المناظر» او بسیار تاثیر پذیرفته‌اند. این خردمند اولین کسی بود که ثابت کرد نور از اشیاء به چشم می‌تابد و قوانین شکست نور را تدوین کرد.
حسن‌بن الهیثم که در روزگار جهل مقدس خلفای مصر و بغداد می‌زیست با خلیفه بغداد و خلیفه فاطمی، الحاکم بامرالله، که فردی مستبد و مروج تعصبات دینی عاری از فهم بود به مخالفت برخاست تا جایی که ناگزیر از پناه بردن به دیوانه‌نمایی شد. و با تظاهر به جنون در انزوای پرغوغایش کاری کرد که قصه‌اش را در حکایت «حاکم و دیوانه» خواهیم خواند.