هر وقت فردی بیش از نیم قرن به تحقیق بپردازد و مجموعه یازده جلدی تاریخ جامع تمدن بشری را بنویسدء طبیعی است که مردم بخواهند بدانند از این کار و تلاش به چه نتیجه‌ای رسیده استء بدانند که از نظر او کدام یک از دوره‌هاء افراد و دستاوردها از بقیه برتر یا مهم‌تر بوده‌اند. مثلاء دورانت در طومار افتخار اندیشه‌ی بشری خود به چه کسانی عنوان برترین متفکران بشریت را می‌دهد؟ واقعا عنوان بزرگ‌ترین شاعران را به چه کسانی می‌دهدء آن‌هایی که با کلامشان نت‌هایی بر تار و پود قلب آدمی می‌کنند که طنینش تا صدها بلکه هزاران سال پس از درگذشتشان ادامه می‌یابد؟ بهترین کتاب‌های آموزشی هدفمند- و مفید- که حتما باید خوانده شوند کدام‌اند؟ دورانت در طول زندگی حرفه‌ای خود به تقاضای رو به رشد مردم برای چنین ارزیابی‌های کارشناسی شدهء با به رشته تحریر درآوردن و نوشتن مقالاتی شامل نظرات شخصی در مورد رتبه‌بندی «ده متفکر برتر»ء «ده شاعر برتر»ء «صد کتاب برتر آموزشی»ء «نقطه اوج ده پیشرفت بشری» و «دوازده رویداد مهم در تاریخ جهان» پاسخ داد. برخی از این مقالات در نشریات به چاپ رسیدء بقیه آن‌ها به صورت سخنرانی ایستاده در حضور حاضران در جلسه ارائه شد. با این حال ممکن نبود فردی به نتایج او در این موارد دست یابدء مگر آن که اتفاقی مجله نظرات چاپ شده او را می‌خرید یا آن‌قدر خوش‌شانس بود که در یکی از آن جلسات سخنرانی شرکت می کرد. خوشبختانه همه این مقالات در کتاب بیداری ذهن گردآوری شد.