منوچهر انور

زبان زنده

زبان پارسی را چه شده است. بدین لطیفی و خوبی؟ که آن معانی که در پارسی درآمده است. در تازی نیامده است. خشکیدن شاخسار سخن بعد از گلستان، به علت خشکیدن به علت خشکیدن سرچشمه فکر است و از دست دادن سررشته معنی؛ ربطی ندارد به تعیین «حد سخندانی و زیبایی» توسط سعدی. صد سال بعد، حافظ هم، مثل بقیه، سرش از طنین کلام سعدی پر بود و از گفتارش گرته برمی‌داشت [...]. حافظ که رفت ریشه معنی به تیشه حواله شد. مقلد بود بعد مقلد، که با تکیه بر کلیشه‌های کتاب‌هایی از نوع تاریخ وصاف، همین‌طور دست به قلم می‌برد - اغلب از روی دست دیگری - تا کار نثر به ترکستان کشید، و شیوه شعر، به هندوستان. از این به بعد، جز در موارد معدودی، همه یکسر سقوط بود و زوال و تعاریف - سجع و استعراب و فرار از معنی و محتوا. نثر فارسی، زبان زنده گفتار را یکسره از یاد برد، و جز پوستی گری‌گرفته، و چرکین، چیزی از آن بر جا نماند.