در هنگامه چالش فرهنگ دینی خاورمیانه و شمال آفریقا نسبت به مغرب زمین ـ که اصطلاحا برخورد تمدن‌ها خوانده می‌شود ـ به یک جنبه کمتر توجه شده: طیف رنگ‌های مادون قرمز تا ماوراء‌بنفش در داخل هر فرهنگ، و خصومت خرده‌فرهنگ‌ها که گاه آشتی‌ناپذیرتر از برخورد فرهنگ‌های دو ملت به نظر می‌رسد.
یک خرده فرهنگ ایران عمیقا خاورمیانه‌ای و صحرایی است، در حالی که بخشی دیگر از همین جامعه خود را ذاتا، و نه تنها از نظر گرایش سیاسی، در حوزه فرهنگ اقوام اروپایی‌نژاد می‌داند.
بدگمانی، بددلی، ناسازگاری و درگیری لایه‌های خرده‌فرهنگی، در نبردی محلی و درونی، موضوع مشاهدات این کتاب است. چنین نبردهایی سبب گرفتاری‌های بین‌المللی و تا حد زیادی تعیین‌کننده نتیجه کشمکش‌های ایران با قدرت‌های خارجی است.
خرده‌فرهنگ‌های سرزمینی که امروزه ایران نام دارد همواره شکست از مهاجم خارجی را به سازش در میان خود ترجیح داده‌اند. اولی مرثیه‌ای است عظیم، دومی حقارتی است غیرقابل تصور.