رمان «ژان باروا» داستان برخورد عقاید و آراء است؛ مجموعه‌ای است از گفتگو، نامه، سخنرانی و یادداشت که همه بیان‌کننده این برخورد است: آن‌چه در این سال‌ها با طرح موضوع «دگرگونی فهم بشر از دین همراه با پیشرفت علوم طبیعيٍ» یا«انطباق دین با معرفت هر عصر»، در جامعه ما مورد بحث و مناقشه و مجادله و حتی منازعه قرار گرفته است، در اواخر قرن نوزدهم و اوائل قرن بیستم موضوع روز اروپاییان بوده است که در این رمان از زبان موافقان و مخالفان، با بیانی ساده و ملایم، آمده است. یک چهارم آخر رمان وصفی است از غلبه تریبت دینی بر قهرمان داستان و روی کردن جوانان به همان دین سنتی و کلیسا.
به موازات آن بحث‌ها، موضوع دیگری نیز در رمان مطرح می‌شود: قضیه دریفوس، محاکمه امیل زولا نویسنده معروف فرانسوی، واکنش ملت‌پرستانه و تعصب‌آمیز و خشن توده مردم نسبت به دریفوس و زولا که حتی تا مرحله حمله برای کشتن زولا پیش می‌رود. اما این نیز جلوه دیگری از برخورد عقاید و آراء است که در صحن دادگاه به صورت دادرسی و در کوچه و خیابان با هیاهو و خشونت بروز می‌کند.
«ژان باروا» 1 سال پیش از شروع جنگ جهان اول منتشر شده است و نویسنده با فراست تمام و تنها با شرح عقاید و آراء در هر دو زمینه و ملت‌پرستی نشان داده است که: «شب آبستن است...