حسن خیاطی

بنیان های عقلانی و اجتماعی موسیقی

(تاریخ جنبه های اجتماعی موسیقی،تاریخ فلسفه و زیباشناسی موسیقی)

بتهوون و برساخت نبوغ (سیاست موسیقایی در وین،1792-1803)

(جنبه های اجتماعی موسیقی،درک و شناخت ارزش ها،اتریش،وین،لودویگ وان بتهوون،1770-1827م)

فلسفه ی اکنون

پس از آدورنو (بازاندیشی در پژوهش جامعه شناختی موسیقی)

(جنبه های اجتماعی موسیقی،فلسفه و زیبایی شناسی موسیقی)

موزه خیالی آثار موسیقایی (جستاری در فلسفه موسیقی)

(فلسفه و زیبایی شناسی موسیقی)

ذهن خود و جامعه

«ذهن، خود و جامعه» اثری دوران‌ساز در علوم اجتماعی است که مکاتب مختلف (از کنش متقابل نمادین گرفته تا برساخت‌گرایی و پراگماتیسم) و متفکران گوناگون (از آلفرد شوتس گرفته تا یورگن هابرماس و هوارد بکر) از بینش‌های ژرف آن بهره‌ای بسزا برده‌اند. جورج هربرت مید در بزنگاهی تاریخی با تغییر پرسش‌ها و نحوه‌ی پرسش‌گری به شکل‌گیری علمی تازه و هنوز زنده و کارگشا (یعنی روانشناسی اجتماعی) یاری رساند که به دلیل نگاه ژرف فلسفی خالق‌اش اسیر دوگانه‌انگاری‌های بعدی مکاتب گوناگون جامعه‌شناسی (رویکرد ذهن‌گرایانه و عین‌گرایانه، تحلیل خرد و کلان) نشد و رویکرد خلاقانه‌ی آن که شکل‌گیری ذهن و خود و جامعه را در پیوندی تنگاتنگ با هم بررسی می‌کند به پیوند فلسفه، جامعه‌شناسی و عصب‌شناسی مدد رساند؛ یعنی سه حوزه‌ای که بعدها به خاطر تفکیک علمی از هم جدا شدند ولی اکنون دوباره لزوم پیوند آنها بیش از هر زمان دیگری مورد تاکید قرار گرفته است. از همین روست که نظریات مید را حتی صورت نخستینی از طرح‌های نظری متفکران مطرحی همچون مایکل توماسلو می‌انگارند. مید در اثر حاضر توضیح می‌دهد که چگونه ذهن و خود و جامعه در رابطه‌ای سه‌جانبه رشد و فرگشت می‌یابند و سازوکارهایی را تشریح می‌کند که نشان می‌دهند چطور انسان‌ها در خلال زیستن در جامعه همدیگر را تحت تاثیر قرار می‌دهند. و همین شاید مهم‌ترین مضمونی باشد که کتاب مید را حتا برای خوانندگان عادی نیز جذاب می‌کند. این تبیین‌ها زمینه را برای آشنایی با نحوه‌ی شکل‌گیری عمیق‌ترین احساسات‌مان فراهم می‌آورند و کنترل‌مان را برای آنها بیشتر می‌کنند.

شکوه و‌ن‌گوگ (انسان‌شناسی تحسین)

ون‌گوگ تجسم چیزی فراتر از گرایشی هنری است. او تجسم الگوی تازه‌ای از هنرمند به شمار می‌آید. از زمان ون‌گوگ به بعد، نگاه معمول به آفرینش هنری تغییر کرده است. این شخصیت یکتا در حالی مطرح شده که همان اجتماعی به او علاقه‌مند شده که پیش‌تر وی را گرفتار کرده بود. اما اجتماع نیز بدین‌وسیله دگرگون شده است. پرسش کتاب حاضر این است که ون‌گوگ چطور قدیس شد؟ ناتالی انیک، پژوهشگر نام‌دار حوزه‌ی جامعه‌شناسی هنر، این رویداد را در شش مرحله بررسی کرده است: کار ون‌گوگ به معما و زندگی‌اش به افسانه و تقدیرش به رسوایی بدل شد، نقاشی‌هایش را به فروش گذاشتند و به نمایش درآوردند، و مکان‌هایی که رفته بود و اشیایی که لمس کرده بود به یادگاری بدل شد. ون‌گوگ نه‌ فقط به تاریخ هنر و نقد، که موضوعشان برساخت عظمت هنری است، بلکه به همان اندازه به تاریخ دین تعلق دارد، که کارش بررسی برساخت ایثارگرانه‌ی عظمت است؛ به سنت زندگی‌نامه‌نویسی و قدیس‌نگاری مربوط است، که قصدش واکاوی نظام‌های تحسین و قهرمان‌سازی است؛ به روان‌پزشکی، روانشناسی و انسان‌شناسی مرتبط است، که موضوع کارشان انحراف و یکتایی است؛ به اقتصاد تعلق دارد، که پولی‌سازی ارزشِ منتسب به اثر را وامی‌کاود؛ و دست‌آخر به جامعه‌شناسی دین هم بی‌ربط نیست، که در خصوص منزلت یادگاری‌ها، زیارت و تاوان یا کفاره تحقیق می‌کند.