نشر چرخ

رایحه زمان (جستاری فلسفی در باب هنر درنگ کردن)

«رایحه زمان» جستاری فلسفی در باب زمان و بحران انسان معاصر در ادراک زمان است. نویسنده کتاب، بیونگ چول هان، ادراک انسان معاصر از زمان را ناپیوسته، نابهنگام، بی‌رایحه و بی‌جهت توصیف می‌کند و دلیل آن را عمدتا ناشی از غلبه وجه عمل‌ورزانه زندگی انسان امروزی و دل‌مشغولی بیش‌ازحدش به کار می‌داند که او را در حد یک حیوان زحمت‌کش تنزل داده است. کار و فعالیت بیش‌از حد قابلیت نظرورزی، درنگ، نگاه با طمانینه و صمیمی به افراد و اشیا را از او سلب کرده و بی‌جهانی، بی‌زمانی، بی‌معنایی و چه بسا بی‌هویتی را برای او رقم زده است. راهکار نویسنده برای فایق آمدن بر بحران مذکور احیای زندگی نظرورزانه در بطن زندگی عمل‌ورزانه و یادگیری هنر درنگ کردن است. اگر انسان ظرفیت لازم برای نظرورزی و درنگ کردن را از نو کسب کند، زیست او زمانمند، مکانمند، واجد دیرند و وسعت می‌شود و از زمان رایحه‌ای ماندگار شبیه به رایحه چوب درخت بلوط به مشامش خواهد رسید. تحت چنین شرایطی تجربه امر زیبا و شناخت حقیقت برای وی اساسا امکان‌پذیر خواهد شد.

بدهی (5000 سال نخست)

دیوید گریبر انسان‌شناس معاصر (2020 ـ 1961) در کتاب بدهی به ارائه‌ تاریخ پیدایش و تحول پول می‌پردازد. او تلقی‌های متداول از تاریخ و چیستی پول را به نقد می‌کشد و تصویری نو از این پدیده‌ آشنا ترسیم می‌کند؛ تصویری که با بازگویی داستان تحول ادوار اقتصاد جهانی آمیخته است. به این ترتیب کتاب همچنین دریچه‌ای جدید به فهم سرمایه‌داری می‌گشاید و نشان می‌دهد که خاستگاه‌های مفهومی سرمایه‌داری در جاهایی است که اغلب انتظارش را نداریم.

درباره شر

تبیین مسئله‌ ‌شر مختص نظام‌های فکری الاهیاتی نیست. شر مسئله‌ای است که، دیر یا زود، گریبان هر نوع تفکر یا فلسفه‌ای را می‌گیرد که می‌کوشد به زندگی این جهانی بپردازد بدون آن که چیزی را در ورای این زندگی در نظر بگیرد. نکته این است که در نظام‌‌های فکری ناالاهیاتی نیز تبیین مسئله شر با دشواری‌های خاص خود همراه است. آیا انسان‌ها ذاتا شرورند یا نظام اجتماعی - اقتصادی است که آن‌ها را به شرارت وامی‌دارد؟ آیا می‌توان انسانی را پروراند که خالی از شرهای اخلاقی باشد؟ آیا انسان می‌تواند با ابزار علم و فناوری از شر‌های طبیعی اجتناب کند یا بر آن‌ها غلبه تام داشته باشد؟ و پرسش بنیادی‌تر این که در جهانی که در آن خداوند جایی ندارد، آیا اساسا می‌توان از چیزی به نام شر یا خیر سخن گفت؟ و در مرکز همه این‌ها مفهوم «اخلاق» قرار دارد.

چگونه 1 کشور را اداره کنیم (راهنمای باستانی برای رهبران جدید)

مجموعه «حکمت باستان برای زندگی امروز» شامل خطابه‌هایی است برآمده از دل فلسفه کلاسیک یونان و روم، در قالبی تازه و با عناوینی امروزی. «حکمت باستان» فلسفه عملی است برای «زندگی» که در خلق یک انسان فضیلت‌مند می‌کوشد. این فلسفه همانا مقوله‌ای است بیرون از دایره تنگ گروه‌های علمی دانشگاهی و اصطلاحات فنی دشوار فهم؛ و هسته اصلی‌اش زیستن بر وفق طبیعت یا، به عبارت بهتر، زیستن بر مبنای «عقل» مندرج در طبیعت است. فلسفه باستان همگان را خطاب قرار می‌دهد و دامنه این همگان تا مخاطبان امروز نیز ادامه می‌یابد؛ مخاطبانی که با فروریختن روایت‌های عظیم ایدئولوژیک - مذهبی مشتاق‌اند در چارچوبی این‌جهانی و از طریق عقل انسانی به زندگی‌شان معنا دهند.

در آغاز رنج بود (خوانش برادران کارامازوف)

برادران کارامازوف، آخرین رمان داستایفسکی، بیش از هر اثر وی به میل به زندگی پرداخته و جنبه‌های متعدد و متکثر آن را از میل غریزی تا معنویت بازنمایی کرده است. رنج از دیدگاه داستایفسکی قانون ازلی و ابدی بر روی زمین است و رستگاری و سعادت از طریق رنج حاصل می‌شوند. او به هنگام نگارش برادران کارامازوف در نامه‌ای از رنج سخن می‌گوید و نگارش رمانی در این زمینه را دشوار می‌داند که به پایان خوش ختم شود. این رمان به رغم پرداختن به رنج فاقد معنا، مرگ، پدرکشی، بیماری و تجربه‌های متعدد ناکامی در نهایت با سخنان خوش‌بینانه‌ یکی از شخصیت‌ها در خصوص بدل ساختن زمین به بهشت خاتمه می‌یابد و پایانی نظیر اپراهای تراژیک قرن هجدهم دارد.

مکتب بوداپست

مکتب بوداپست مکتب فکری‌ای بود که در اوایل دهه 1960 در مجارستان ظهور کرد و به جریان نو مجارستان، که جورج لوکاچ آن را نمایندگی می‌کرد، وابسته شد. اعضای این مکتب دانشجویان یا همکاران لوکاچ بودند. پیوند ناگسستنی بزرگان این مکتب با لوکاچ به تقلید محض از او محدود نمی‌شود و در واقع نوعی رفع دیالکتیکی به شیوه هگلی است که حفظ، حذف و ارتقای هم‌زمان را در بر می‌گیرد...

هستی‌شناسی هستی اجتماعی (بخش مارکس) اصول هستی‌شناختی بنیادین مارکس

برنامه‌ی لوکاچ در «پیرامون هستی‌شناسيِ هستی اجتماعی»، به گفته‌ی او، نگاهی دیگر و دیگرگون به رابطه‌ی «ضرورت و آزادی»، یا به تأکید او، رابطه‌ی بین «غایت‌شناسی و علّیت» است؛ و به‌راستی نیز مسئله‌ی سرشت غایت‌شناختيِ «کار» نقشی بسیار تعیین‌کننده در این اثر عظیم ایفا می‌کند. در تلاش و کنکاش لوکاچ پیرامون مقوله‌ی «کار» است که می‌توان کلنجار توان‌فرسای او را در حل تناقض پای‌بند ماندن به نام و میراث و پیامدهای مقوله‌ی «هستی‌شناسی»، تهی ‌کردن آن تا آخرین لحظه و هجا از معنای سنتی‌اش و گنجانیدن هویتی تازه در آن را آشکارا دید؛ هویتی که بتوان بی‌هراس و پروا، «هستی‌شناسيِ» مارکسی‌اش نامید. قصد لوکاچ نه دستگاه‌سازی است و نه دستگاه‌مندسازی. «پیرامون هستی‌شناسی...» شرح، بسط و مستدل ‌ساختن آن جان‌مایه‌ی شگفت و بدیعی است که او نزد مارکس کشف کرده است و نام «هستی‌شناسی اجتماعی» بر آن می‌گذارد. از دید لوکاچ، این هستی‌شناسی نزد مارکس نه در این یا آن اثر ویژه یا در این و آن اشاره‌ی پراکنده بلکه در سراسر آثار او ستونی است که مهره‌های اندیشه‌ی مارکس را از دست‌نوشته‌های اقتصادی ـ فلسفی 1844 گرفته تا گروندریسه و نظریه‌های ارزش اضافی و کاپیتال به هم پیوند می‌زند و قامت سرفراز اندیشه‌ی مارکسی را راست استوار و برافراشته نگه ‌می‌دارد.

چگونه پیر شویم (حکمت باستان برای نیمه دوم زندگی)

چگونه خونسردی خود را حفظ کنیم (راهنمای باستانی بر مدیریت خشم)

خشم هم ناتوان از تسلط بر خویش است. هم آداب‌دانی را از یاد می‌برد، هم دوستی‌ها را نادیده می‌گیرد، هم سرسختانه و مصمم آن‌چه را آغازیده خاتمه می‌دهد، هم گوش‌هایش را به خرد و اندرز بسته است، هم تحرکات صرف برانگیخته‌اش می‌سازند و هم به کار تشخیص صحیح و صادق نمی‌آید؛ و بیش از همه به عمارتی می‌ماند در حال فروپاشی که روی هر چیزی که به آن برخورد می‌کند آوار می‌شود...

قواعد واگیری (چرا چیزها منتشر می‌شوند و چرا از انتشا ر باز می‌ایستند)

کتاب حاضر نمونه‌ی بسیار خوبی از سنت علم برای عموم است. نویسنده‌ی آن ریاضی‌دانی است که با سازمان بهداشت جهانی کار می‌کند و کار اصلیش فهم واگیری‌هاستء اما در حوزه‌های بسیار متفاوت دیگری چون بازارهای مالی هم کار کرده و از آن‌ها تجربه‌ی دست اولی دارد. و در این کتاب مسئله‌ی واگیری را در حوزه‌های متعدد و متنوع انسانی می‌کاود. کوچارسکی نشان می‌دهد که آن چه یکی از پیشروان علم واگیریء رونالد راسء در ابتدای قرن بیستم نظریه‌ی پیشامدها نامید و در پی تدوین آن بودء امروز پس از افت و خیزهای فراوان در طول یک قرن محقق شده‌است و می‌تواند فهم ما را از جهان‌مان دگرگون کند.

امنیت قلمرو جمعیت (درس‌گفتارهای کولژ دوفرانس 1978 1977)

مهم‌ترین ابداع مفهومی فوکو، یعنی قدرت، یک ویژگی بارز و مهم دارد: قدرت فوکویی نه یک واحد مرکزیت‌مند بلکه قدرتی است منتشر و فراگیر. فوکو بیش از هر چیز تاکید می‌کرد که قدرت ارتباطی به تصاحب و حاکمیت ندارد، قدرت ملک یک حاکم در یک نقطه متعال بر فراز جامعه یا کثرت نیروها نیست، اما فیلسوفی مثل فوکو اگر بخواهد به پدیده‌ای همچون حکومت بیندیشد، حاصل چه خواهد بود؟

سودای مکالمه خنده آزادی (میخائیل باختین)

عنوان کتاب حاضر نیز به جوهر زندگی و آثار باختین اشاره دارد: در دوره حاکمیت استبداد استالینی، که با تک‌گویی و حاکمیت ایدوئولوژی جزم‌اندیش، شادی‌ستیز، خشک و رسمی و فقدان آزادی همراه است، باختین در عرصه نظریه و در آثار خویش سرود ستایش مکالمه، خنده و آزادی را سرمی‌دهد. خنده مطلوب باختین نیز خود به تنهایی نوعی جهان‌نگری است: نفی آگاهانه و شادمانه وضع موجود و ایجاد نظمی جدید براساس شادی، آزادی، برابری. این خنده رهایی‌بخش، بیدادستیز، جزم‌شکن، آینده‌نگر، شادی‌آفرین و زاینده است. باختین، در خنده و در جشن‌های مردمی، نفی تمام نظام اجتماعی موجود از جمله حقیقت مسلط را می‌بیند، نفی‌ای که با آن چه در حال زایش است پیوندی جدایی‌ناپذیر دارد: «خنده و جشن‌های مردمی گستاخی ابداع را برمی‌انگیزد، به رهایی از دیدگاه مسلط در باب جهان، به رهایی از همه رسوم، حقایق جاری و تمام چیزهای مبتذل، عادی و پذیرفته همگان یاری می‌رساند و سرانجام امکان می‌دهد که با نگاهی تازه به جهان بیفکنیم و دریابیم که هر آن چه وجود دارد تا چه حد نسبی است و یک نظم جهانی سراپا متفاوت امکان‌پذیر است.»