فانتزی و علمی تخیلی

لجن صورتی

هیچ آغازی درکار نیست آنچه به اشتباه آغاز قلمداد می‌کنیم صرفاً لحظه‌ای است که متوجه تغییری می‌شویم. روزی سروکله ماهی‌ها پیدا شد؛ پس آن یک آغاز بود بیدار شدیم و دیدیم سواحل شهرمان پوشیده شده از ماهی‌های نقره‌فام، گویی با در فلزی بطری‌ها یا خرده‌شیشه‌ها فرشی ساخته بودند؛ چنان براق بود که چشمان آدم را می‌آزرد. حتی باله ماهی‌ها هم تکان نمی‌خورد؛ پیش از آنکه آب آن‌ها را پس بزند بدنشان خشکیده بود. خورشید همچنان توی آسمان می‌درخشید. هنوز ماجرای اصلی آغاز نشده بود....

دو دستی

سال‌هاست که سفر می‌روم و می‌نویسم. در آغاز هر سفر، دوستانم و بسیاری از کسانی که کارهایم را دنبال می‌کنند از من می‌پرسند که مقصدم کجاست و من مقصدم را می‌گویم. واکنش‌ها معمولا متفاوت است. بعضی‌ها هیجان‌زده می‌شوند و می‌گویند دوست دارند یک روز به آنجا بروند و خیلی‌ها هم سری تکان می‌دهند و برایم آرزوی موفقیت می‌کنند. اما درباره ژاپن انگار جریان فرق می‌کند. تقریبا همه کسانی که به آنها می‌گویم عازم ژاپن هستم، اول با تعجب می‌پرسند: «واقعا؟» و بلافاصله می‌گویند که چقدر دوست دارند درباره ژاپن بیشتر بدانند. خیلی از آنها اعتراف می‌کنند که بزرگ‌ترین آرزویشان دیدن ژاپن است!

همه‌چیز از اینجا دور است (مجموعه داستان)

تصمیم عاقلانه این بود که بچه‌ام را بردارم و بروم خانه، ولی نمی‌خواستم محمد را برنجانم. اگر اشتباه کرده بودم چه؟ من و او، همین چند ثانیه پیش، یک لحظه پیوند روحی ناب را تجربه کرده بودیم. اگر با این سرعت احساسات را نادیده می‌گرفتیم، پس چه ارزشی داشتند؟ و اگر محمد مسلمان و سیاه‌پوست نبود، آیا باز هم با همین سرعت احساساتم را نادیده می‌گرفتم؟ پس معنی روشنفکری چه بود؟ (بخشی از داستان «شهر مهاجر») «همه چیز از اینجا دور است» ششمین مجموعه داستان‌های معاصر است که به این سیاق در انتشارات نیلوفر منتشر می‌شود؛ داستان‌هایی از نویسندگان مختلف، برخی مشهور و برخی کمتر شناخته شده، که نمونه‌هایی از داستان‌های برتر در گونه‌های متفاوت به شمار می‌آیند. نخستین مجموعه-«اینجا همه آدم‌ها اینجوری‌اند»- در سال 1379 منتشر شد و انتشار عنوان‌های جدید و تجدید چاپ مکرر قدیمی‌ترها در این بیست‌ودو-سه سال گواه این است که گروهی از داستان‌خوان‌های ایرانی با این جریان داستان‌های تازه همراه شده‌اند.

به امید دل بستم

در پس دورنمای بی‌رحم یک بیمارستان، من به پسرکی بازیگوش با چشم‌‌هایی به رنگ خورشید دل بستم که در آن ویرانه تنها دلخوشی‌ام شد. همین موجب شد زمانی‌که مقابل چشم‌های من جان خود را گرفت روحم متلاشی شود. از آن روز، سوگند خوردم دیگر به هیچ‌کس دل نبندم. به جز سه نفر: دوست‌هایم، سونی، نئو و کور. گروهی از بچه‌های سرکش که مرگ را انتظار می‌کشیدند. سونی با همان یک ریه‌ای که دارد هوای آزادی را به داخل ریه‌هایش کشیده و ما را رهبری می‌کند. نئو، نویسنده بداخلاق روی صندلی چرخدار، تمام کارهای مهمی که تا به امروز کردیم از دزدی گرفته تا ترساندن پرستارمان را ثبت و ضبط می‌کند. کور، خوش قیافه گروه، با بدنی ماهیچه‌ای، غول مهربانی است که قلبش دارد از کار می‌افتد. پیش از اینکه مرگ ناگزیر ما را از پای درآورد، من و دزدهایم آخرین سرقت خود را برنامه‌ریزی می‌کنیم. فراری بزرگ که ما را از شرِ والدین بددهان، فقدانی کمرشکن، و واقعیت بیماری‌هایمان خلاص می‌کند. اما روزی که یک نفر دیگر از آن در داخل می‌آید چه می‌شود؟ دخترکی که به مهمانی ما پیوسته و با لبخند شیطنت‌آمیزش من را از حرف زدن عاجز می‌کند. چه اتفاقی می‌افتد وقتی خورشید را در چشم‌هایش می‌بینم، و با اینکه می‌ترسم دوباره کسی را از دست بدهم، اما با این‌حال عاشق‌اش می‌شوم؟

وقت تنهایی (4 شهر 4 فصل و لذت تنهایی)

استفانی روزنبلوم، سفرنامه‌نویس نیویورک‌تایمز با نوشتن وقت تنهایی، به سراغ این موضوع در سفر رفته است. او به فرانسه، ترکیه، ایتالیا و آمریکا می‌رود و تنها سفر کردن خود را روایت می‌کند. او نویسنده‌ای است که ماموریت دارد به پاریس، استانبول، فلورانس و نیویورک برود و طی این سفرها، به بهانه تنها بودن، به همه‌جا سرک می‌کشد. از رفتن به موزه‌ها و رستوران‌های معروف تا باغ‌هایی با معماری منحصربه‌فرد. او در این کتاب آداب و رسوم، غذاهای معروف و مراکز توریستی این شهرها را توصیف می‌کند. نویسنده تنهایی را برای مخاطبانش به موقعیتی یگانه و جهانی منحصربه‌فرد تبدیل می‌کند و باعث می‌شود خواننده دیدگاهی ناب و متفاوت به این ویژگی خاص خود- که البته این روزها کمیاب هم نیست- داشته باشد و بتواند ارتباطی ویژه با مفهومی عمیق و تاثیرگذار و مهم به اسم «تنهایی» برقرار کند. مخاطب با خواندن این کتاب نگاهی متفاوت خواهد داشت به تنها بودن، تنها رستوران رفتن، تنها به موزه رفتن و ... در نهایت درکی عمیق‌تر از تنهایی و ادراکی ناب‌تر به تنها بودن به‌دست خواهد آورد. این کتاب دعوتی است به تنها رها شدن میان زیبایی، هنر، معماری، تاریخ و...

تختخواب فریدا (رویای فریدا)

این کتاب، زندگی خصوصی یکی از تاثیرگذارترین هنرمندان زن را بررسی می‌کند و خاطرات فریدا را با توصیف نقاشی‌هایش به هم پیوند می‌دهد و ما را به تفکر در مورد ماهیت درد مزمن و ارتباط آن با خلاقیت دعوت می‌کند. «رویای فریدا» برنده‌ی جایزۀ بهترین اثر در بخش ادبیات داستانی فیلادلفیا اینکوایرر سال 2008 و همچنین برندۀ جایزۀ بهترین اثر داستانی از نگاه منتقدین واشنگتن پست سال 2008 شده است. چند روز قبل از مرگ فریدا کالو در سال 1954، وی در یادداشت‌های روزانه‌اش چنین نوشت: «امیدوارم رهایی لذت‌بخش باشد و هرگز بازنگردم.» فریدا در شش سالگی بیماری فلج اطفال گرفت و در طول عمرش بیماری و جراحات زیادی را تحمل کرد، به همین دلیل درد مزمن جسمی درون‌مایۀ هنر جادویی او بود. فریدا کالو کسی که شمایل ماندگار هنر معاصر جهان است، هنرمندی که آثارش بازتاب بی‌واسطه هنر درونی‌اش بودند، زمانی زندگی‌اش پایان یافت که هنوز در اوج شهرت و محبوبیت هنری‌اش قرار داشت. دراکولیچ داستان را به گونه‌ای روایت می‌کند که ذهن خواننده متناوباً در حال سفری رفت و برگشت بین زندگی غیرمعمول این هنرمند و تابلوهای نقاشی‌اش باشد.

در اهمیت مرگ بی‌مورد آقای بادیاری (1داستان نه‌چندان بلند)

اولین نوولای میلاد روشنی پایان درباره میرایی و جاودانگی است. این اثر همچون کوه یخی از مفاهیم و تصاویر است. آقای بادیاری خودکشی کرده و خانواده‌اش در بهت‌اند. اعضای خانواده هر کدام راهی برای کنار آمدن با این مرگ پیش می‌گیرد و به دنبال دلیلی برای این تصمیم پدر می‌گردد. کوچک‌ترین پسر بادیاری اما به دنبال علتی ریشه‌‌ای تر است؛ خودش را در باغ خانوادگی حبس می‌کند و عهد می‌بندد که تا وقتی قصه‌ای ننوشته بیرون نیاید. نوولای «در اهمیت مرگ بی‌مورد آقای بادیاری» همچون باغ بزرگ و کهنی است که هر شاخه درختش سرانگشت اشاره‌ای است به دری نیمه باز. پشت هر درش هزارتویی است با دیوارهای آشنا اما گیج‌کننده. همین ویژگی غریب باعث شده تا با داستانی جذاب و تودرتو مواجه شویم. روشنی پایان با استفاده از مفاهیم عرفانی و فلسفی داستانی پرداخته که یادآور نمونه‌های اعلای رئالیسم جادویی است.

نوروز (2 فصل‌نامه آیین نوروز) شماره 4

یکی از چشم‌اندازهای کهن و مهمی که طبیعت و فرهنگ را در تاریخ ایران به هم می‌رساند آیین و جشن باستانی نوروز است. این ویژگی مهم،‌ یعنی یگانگی میراث فرهنگی و طبیعی، با تعریفی که از توسعه پایدار و ویژگی‌های کلیدی آن وجود دارد سازگار و هم‌سو است: همزاد بودن طبیعت و فرهنگ. به واقع یکی از آیین‌هایی که حافظ میراث طبیعی و معنوی ایرانیان بوده و نقشی بسیار قدرتمند در زمینه پایداری هویت ایرانی ایفا نموده است این آیین کهن و دیرین‌سال تلقی می‌شود. آیین نوروز نه تنها خاستگاه هم‌گرایی انسان تو فرهنگ او با طبیعت بوده است، بلکه به دلیل انعکاس زیست جهان مشترک اقوام ایرانی از عوامل تقویت همبستگی این اقوام و زدودن هر نشانه‌ای از واگرایی در طی تاریخ این سرزمین کهن تلقی می‌گردد. یکی از اقوام کهن ایران که حافظ فرهنگ و تمدن ایرانی بوده‌اند کردهای ایران به شمار می‌آیند که نقشی سترگ در حفظ عناصر کلیدی فرهنگ و تمدن ایرانی در طی تاریخ ایفا کرده‌اند. نوروز می‌تواند در آیینه فرهنگ این قوم ایرانی ما را با ویژگی‌های برجسته گردشگری پایدار و، فراتر از آن، توسعه پایدار آشنا سازد. این کتاب به مجموعه گزارش‌های اعضای پژوهشکده مردم‌شناسی در زمینه نوروز در استان‌های کرمانشاه و کردستان اختصاص پیدا کرده و امید است مقالات آن پیوند میان گردشگری و میراث طبیعی و معنوی ایران را روشن سازد و جایگاه فرهنگ این قوم ایرانی را در حفظ فرهنگ و آیین‌های ایرانی در سیمای آیین نوروز آشکار کند.

آن‌قدر سرد که برف ببارد

به‌نظرش این روزها همه عطش دانستن داشتند و می‌خواستند همه‌چیز را بدانند و احساس می‌کردند که می‌توانند از تمام پیچیدگی‌ها سر دربیاورند، انگار که بصیرت گوشه‌ای به انتظارشان نشسته باشد. درحالی‌که عنان کل امور در دست ما نیست و آگاهی از بار درد و رنج آدم نمی‌کاهد. بهترین راهی که می‌توان در این زندگی پیشه کرد این است که به دل آن بزنیم، درست مثل باد که از میان شاخه‌ها می‌گذرد، اینکه رنج ببریم، تا زمانی که به مرتبه نیستی برسیم یا اینکه رنج خود را به دوش بکشیم.

نوروز ، تنوع فرهنگی و فرهنگ صلح (مجموعه مقالات همایش ملی نوروز - میراث صلح)

مه‌لقا

مه‌لقا داستانی دلهره‌آور از زندگی زنی عجیب است که ناخواسته قدم در دنیای ناشناخته‌ها گذاشته است.قصه‌ی پرماجرای دختری که از بدو تولد به پیشانی‌اش مهر نفرین و طردشدگی می‌خورد. نوزادی نارس که هنگام تولد مادر زیبایش را را از دست می‌دهد. این غم چنان به خانواده و اطرافیان سخت می‌آید که بچه را عامل این بدبختی می‌پندارد و همین شروع ماجراهای عجیب مه‌لقاست. شهرام خلج در این قصه با استفاده از عناصر فرهنگی بومی و درهم‌آمیختن افسانه و واقعیت فضای تازه‌ای خلق کرده که که خواننده در آن به جست‌و‌جو و کشف ترغیب می‌شود. شخصیت بدیعی که خلج در این قصه می‌آفریند آشنای ما نیست و همین دورآشنایی تجربه تازه‌ای از خوانندگان داستان پیش روی ما قرار می‌دهد. اعضای جامعه‌ی بسته‌ای که وقایع قصه در آن‌جا رخ می‌دهد از وحشتی مشترک رنج می‌برند که علت آن برای‌شان ناشناخته است. آن‌ها هم مثل تمام جوامع شبه‌قبیله‌ای دیگر گویی به دنبال مقصری هستند تا هم‌چون یک قربانی او را به پیشگاه ناشناخته تقدیم کنند. مه‌لقا اما در تمام زندگی‌اش تلاش کرده تا از این دور باطل بگریزد و خود را از نقش قربانی برهاند.سرآخر هم موفق می‌شود و بعد از مدت‌ها به آرامشی نیم‌بند می‌رسد و با به دنیا آوردن فرزندی ذره‌ای از شهد زندگی را می‌چشد اما تقدیر برای او خواب تازه‌ای دیده است.

پایان دنیا (داستان‌هایی از آخرالزمان)

در انتهای دالان‌های تاریک آینده، انسان پایان قصه‌ی نژادش را تلخ مخیل می‌کند، جنگ‌های هسته‌ای، نابودی محیط ‌زیست، نبردی با نژادی برتر، مهاجرت از زمین و بسیار پایان شوربختانه‌ی دیگر. به گواه راویان آخرالزمان، دست قهار تقدیر آنچه را عمری به جد و جهد بسیار از آن می‌گریختیم را بر سر راهمان قرار می‌دهد، نابودی حیات بشر. پایان‌ها بر هم پیشی می‌گیرند تا سیطره‌ی نام خود را در تاریخ کهکشان ثبت کنند. اما هنوز هم بر رد پای آنان که در دل تاریکی آینده‌ای موهوم به دنبال کورسویی می‌گردند، غبار امید هست. نژاد بشر را حتی وهم زندگی، زنده نگه می‌دارد.