هر وقت فردي بيش از نيم قرن به تحقيق بپردازد و مجموعه يازده جلدي تاريخ جامع تمدن بشري را بنويسدء طبيعي است كه مردم بخواهند بدانند از اين كار و تلاش به چه نتيجه‌اي رسيده استء بدانند كه از نظر او كدام يك از دوره‌هاء افراد و دستاوردها از بقيه برتر يا مهم‌تر بوده‌اند. مثلاء دورانت در طومار افتخار انديشه‌ي بشري خود به چه كساني عنوان برترين متفكران بشريت را مي‌دهد؟ واقعا عنوان بزرگ‌ترين شاعران را به چه كساني مي‌دهدء آن‌هايي كه با كلامشان نت‌هايي بر تار و پود قلب آدمي مي‌كنند كه طنينش تا صدها بلكه هزاران سال پس از درگذشتشان ادامه مي‌يابد؟ بهترين كتاب‌هاي آموزشي هدفمند- و مفيد- كه حتما بايد خوانده شوند كدام‌اند؟ دورانت در طول زندگي حرفه‌اي خود به تقاضاي رو به رشد مردم براي چنين ارزيابي‌هاي كارشناسي شدهء با به رشته تحرير درآوردن و نوشتن مقالاتي شامل نظرات شخصي در مورد رتبه‌بندي «ده متفكر برتر»ء «ده شاعر برتر»ء «صد كتاب برتر آموزشي»ء «نقطه اوج ده پيشرفت بشري» و «دوازده رويداد مهم در تاريخ جهان» پاسخ داد. برخي از اين مقالات در نشريات به چاپ رسيدء بقيه آن‌ها به صورت سخنراني ايستاده در حضور حاضران در جلسه ارائه شد. با اين حال ممكن نبود فردي به نتايج او در اين موارد دست يابدء مگر آن كه اتفاقي مجله نظرات چاپ شده او را مي‌خريد يا آن‌قدر خوش‌شانس بود كه در يكي از آن جلسات سخنراني شركت مي كرد. خوشبختانه همه اين مقالات در كتاب بيداري ذهن گردآوري شد.