در این کتاب نظریه شخصیتی ارائه می‌شود که ماهیتا تجربی نیست و ضرورتا فلسفی نیز نمی‌باشد. مبدأ و منشأ این نظریه تعالیم عالیه اسلامی است.
این نظریه دارای چارچوبی از بینش نسبت به سازمان روانی انسان است که در اصل ریشه در بینش‌های اسلامی دارد. این نظریه تلاش می‌کند برای رفتارهای پراکنده آدمی تفسیر و تصویری جامع‌نگر ارائه کند تا از این طریق بتوان رفتارهای آدمی را در یک کلیت مورد مطالعه و بررسی قرار داد. ویژگی این نظریه در این است که هر چند خود منبعث از تجربه محض نیست، لکن پدیده‌های رفتاری مربوط به آن از لحاظ تجربی قابل بررسی هستند به عبارت دیگر هر چند که این نظریه مانند تمامی نظریه‌های دیگر شخصیت در سطحی فراتر از تجربه مطرح شده است اما متعلقات آن دارای ماهیتی تجربی هستند.
در این کتاب از فلسه و عرفان برای تبیین و تفسیر هرچه بیشتر مطالب استفاده شده است و بدین دلیل علی‌رغم وجود مطالبی فلسفی و عرفانی شیوه کلی آن فلسفی یا عرفانی نیست.