آلن بدیو

شما بی‌شمارید

«شما بی‌شمارید!» اثری‌ست کوچک حاصل دو سخنرانی آلن بدیو، فیلسوف چپ‌گرای فرانسوی. چنان‌که خود او در مقدمه آورده است، می‌شود این کتاب را تکمله‌ای بر کتاب «زندگی حقیقی: فراخوانی برای فاسد کردن جوانان» دانست. البته، تفاوت این اثر با «زندگی حقیقی» در خصلت سیاسی‌تر آن است. این کتاب خطاب به مخاطبانی‌ست که عمدتاً، اگرچه به‌دلایلی متفاوت، شامل جوانان می‌شود. دو مقاله‌ای که به این کتاب شکل داده‌اند، ابتدا دو سخنرانی بودند که آلن بدیو اولی را در مدرسۀ متوسطۀ آنری چهارم و دومی را در مدرسۀ ملی هنرهای زیبا ایراد کرده‌ است. ویژگی مشترک هر دو سخنرانی این است که خطاب به مخاطبانی بودند که عمدتاً، اگرچه به‌دلایلی متفاوت، شامل جوانان می‌شدند. دلیل این امر در مدرسۀ متوسطه آشکار است، چراکه در مدارس متوسطه آن‌قدرها آدم مسن پیدا نمی‌کنید. ماجرا در مدرسۀ هنرهای زیبا فرق داشت، زیرا، دست‌کم عمدتاً، دانشجویان آن مدرسه در جلسه حاضر نبودند، بلکه حاضران عبارت بودند از «سازمانی» کاملاً غیررسمی از آدم‌های جوان و نه‌چندان‌ جوانی که تقریباً همه‌شان از جنبش‌های توده‌ایِ به‌هم‌پیوستۀ اخیر تحت‌عنوان «شب‌بیداران» در میدان پلاس دولا رپوبلیک گرد هم آمده و علیه قانون کاری که واپسین دولت والس- اولاند مطرح ساخته بود می‌جنگیدند. آنها معمولاً در این مدرسه جمع می‌شدند تا کنش‌های خویش را ارزیابی کرده و برای آینده برنامه‌ریزی کنند. نام این سازمان «پیامدها» بود، نامی درخور. مفهوم کلیدی مقالۀ اول دیگری و مقالۀ دوم سیاست بود. به باور بدیو، به‌سهولت و سرعت می‌توانید شاهد پیوندهایی ظریف و نزدیک بین دو درخواست باشید. اساساً، وضعیتْ خیلی خودبه‌خودی این دو سخنرانی را به‌نوعی به‌ دنبالۀ کتاب اخیر او با عنوان زندگی حقیقی تبدیل کرد.

تفکر نامتناهی (حقیقت و بازگشت به فلسفه)

تفکر نامتناهی مجموعه‌ای از جستارهای آلن بدیو را گرد هم آورده است. ویراستارانِ مجموعه این جستارها را به گونه‌ای انتخاب و مرتب کرده‌اند که طیف علایق بدیو را بازنمایند. دو مقاله‌ی اول کتاب این دعوی بدیو را به خواننده عرضه می‌کنند که زمانه‌ی ما نیازمند نوسازی فلسفه و نیازمند مقوله‌ی حقیقت است. فصل‌های بعدی نمایانگر مداخله‌های او در چهار حوزه‌ی روان‌کاوی، سیاست، هنر و سینما است. عنوان فرعی کتاب یادآور ژست بنیادی تفکر بدیو است ــ این «بازگشت به فلسفه» در تقابل با جریان‌های مسلط در فلسفه‌ی معاصر مطرح می‌شود که در کار بدیو در قالب سه گرایش اصلی تحلیل شده‌اند: فلسفه‌ی هرمنوتیکيِ هایدگر و گادامر؛ مکتب تحلیليِ ویتگنشتاین و کارنَپ؛ و پست‌مدرنیسمِ دریدا و لیوتار. جاستین کلمنس و الیور فلتهَم، ویراستارانِ مجموعه، جستار پرمغزی را به عنوان مقدمه بر مجموعه افزوده‌اند که درآمدی است بسیار دستیاب برای آشنایی با مقدمات تفکر بدیو، آن‌گونه که در شاهکار او، وجود و رخداد، مطرح شده‌اند.

فراسیاست (درباره‌ سیاست حقیقت)

امروزه همه‌جا از سیاست رهایی‌بخش سخن می‌گویند، مسئله‌ی اساسی شاید رهانیدنِ خودِ سیاست باشد. آلن بدیو در این کتاب، که نام «فراسیاست» بر آن گذاشته است، می‌کوشد مفهوم سیاست را در مقام یکی از شروط اصلی فلسفه بازسازی کند. «فراسیاست» نه به معنای فرا رفتن و برگذشتن از سیاست، بلکه برعکس به معنای مشروط کردن دوباره‌ی تفکر به دستاوردهای واقعی آن و سازمان دادن فلسفه حول مصادیقی از سیاست است که واقعاً نسبت به وضع موجود ناهمگون باشند. بدیو از درِ مخالفت با انواع علوم و فلسفه‌های سیاسی درمی‌آید که سیاست را به ابژه‌ی تأمل و طبقه‌بندی تقلیل داده‌اند و در مقولاتی چون اجماع و مدیریت افکار عمومی خلاصه کرده‌اند. او در عوض تمرکز خود را بر پرسش از امکان «سیاست حقیقت» می‌گذارد و بر این اساس، در کنار بررسی مجدد مفاهیمی چون دموکراسی و عدالت، به بازخوانی انتقادی یا همدلانه‌ی بعضی از آثار معاصرانش می‌پردازد، از جمله بازخوانی مسئله‌ی سوژه در کار آلتوسر، تاریخ کارگران به روایت رانسیر و پروژه‌ی سیاسی رفیق همرزمش سیلون لازاروس.

در ستایش ریاضیات

جایگاه ریاضیات از دیرباز محل نزاع بوده است برخی از شر آن به خدا پناه برده‌اند، برعکس برخی از شر انبوه دهشتناک جزئیات ملموس به آن پناه برده‌اند. برخی آن را یگانه صورت اندیشه می‌انگارند. برخی آن را انتزاعی به حساب می‌آورند که نابودگر زندگی با صفا و بی غل و غش است اما برخی بر عکس واقعیت را بدون آن ناممکن می‌دانند. آلن بدیو،‌فیلسوف نامدار فرانسوی، به دفاع از ریاضیات بر می‌خیزد و نظریه‌ای نو درباره ریاضیات می‌پروراند از دید بدیو ریاضیات هستی‌شناسی است. او در کتاب حاضر می‌کوشد با زبانی ساده از ریاضیات و رابطه‌اش با فیلسوفان، فلسفه، واقعیت، زندگی و نیک‌بختی سخن بگوید.

در ستایش عشق

بر اساس دیدگاه شما که عشق را روشی متفاوت برای تجربه جهان می‌دانید، پس چرا با امانوئول لویناس همراهی نمی‌کنید؟ او هم معتقد است که عاشق ویژگی تفاوت را در معشوق می‌بیند، نه اینکه چند ویژگی‌ای که با دیگران متفاوت است. چرا نمی‌پذیرید که که عشق تجربه متفاوتی است؟

کتابچه پادزیبایی‌شناسی

پادزیبایی‌شناسی نوعی رابطه فلسفه با هنر است که بر پایه آن، هنر خود مولد حقیقت‌هاست. پادزیبایی‌شناسی هنر را به صورت شیء یا موضوع فلسفه درنمی‌آورد و به جای پرداختن به تاملات زیبایی‌شناختی دقیقا به توصیف تاثیرهای درون‌فلسفه‌ای می‌پردازد که هستی مستقل اثرهای معین هنری را از خود به جا می گذارد.

زندگی حقیقی (فراخوانی برای فاسد کردن جوانان)

بگذارید با واقعیت‌ها آغاز کنیم: من 79 ساله‌ام. پس هیچ می‌شود فهمید چرا باید به حرف زدن درباره جوانی توجهی داشته باشم؟ علاوه بر آن، چرا باید حرف زدن درباره جوانی با خود جوانان برایم اهمیت داشته باشد؟ آیا این خود آنان نیستند که باید درباره تجارب خودشان، در مقام جوانان، حرف بزنند؟ آیا برای درس عبرت و حکمت به این‌جا آمده‌ام، درست مانند پیرمردی که با مخاطرات زندگی آشناست و به جوانان تعلیم می‌دهد که سر به زیر و بی سر و صدا باشند و جهان را همان‌طور که هست به حال خود بگذارند؟

زخم ما چندان تازه نیست

در سیزده نوامبر 2015، پاریس شاهد دومین موج حملات تروریستی مرگ‌بار در یک سال بود که 130 کشته و بیش از 400 زخمی، شامل حدود 100 تن با زخم‌های مهلک، روی دست آن گذاشت. این حملات خشونت‌بار چه معنایی برای ما دارد و چه چیزی درباره ی نیروهای تشکیل‌دهنده دنیای ما به ما می‌گوید؟ آلن بدیو در این کتاب کم حجم به ما می‌گوید که هر چند این رویدادهای خشونت‌بار عموما به تروریزم اسلامی نسبت داده می شوند اما در واقع از ناملایمات بسیار عمیق‌تری حکایت می‌کنند که مربوط است به پیروزی سرمایه‌داری جهانی و اشکال جدید امپریالیزم که موجبات تضعیف دولت‌ها را فراهم می‌آورد، به طوری که تمامی مناطق جهان بدل به اقلیم‌های ملوک‌الطوایفی پر هرج‌ومرجی شده‌اند که توسط دارودسته‌های مسلح اداره می‌شوند، و در آن‌ها مردمان عادی به‌ناچار در شرایطی بی‌ثبات و خطرناک روزگار می‌گذرانند. این اقلیم‌ها بدل به زیست‌گاه نوع جدیدی از نهیلیزم شده‌اند که در پی انتقام گرفتن از سلطه‌ی غرب است. و همین نهیلیزم جدید است که جذابیت‌های خاص برای زنان و مردان جوان به ‌حاشیه رانده شده‌ای دارد که این قساوت‌ها را مرتکب شدند. نخست، ممکن است تراژدی 13 نوامبر ناشی از موج مهاجرت‌ها، به‌ویژه از کشورهای اسلامی، به‌نظر بیاید، اما زخم ما چندان تازه نیست: روی دگرگونی‌های عمیق‌تری قرار گرفته است که جهان ما را شکل داده، و جزایری کوچک از رفاه و تنعم در میان انبوه فقر و فلاکت ایجاد کرده است، و بدین ترتیب ما را از سیاست‌ورزی‌ای که بدیلی جدی برای وضع فعلی پیشنهاد کند محروم کرده است.

سیاه درخشش بی‌رنگی

دومین محاکمه سقراط (نمایش‌نامه)

در هیئت تحریریه روزنامه Revolution (انقلاب)، در خصوص بستن صفحه اول و انتخاب تیتر روزنامه فردا، کشمکش و بحث و جدلی برپاست. در حالی که همه بر سر انتخاب یکی از چند تیتر پیشنهادی تردید دارند و نمی‌توانند به توافق برسند، ناگهان، خبرنگاری وارد می‌شود و خبری باورنکردنی و شگفتی‌آور را به آن‌ها اطلاع می‌دهد: تا سه روز دیگر، دادگاه تجدید نظر سقراط، فیلسوف مشهور یونانی، در آتن برگزار خواهد شد تا فاجعه مرگ مشهور سقراط در یونان باستان، با بازتاب‌های فلسفی و سیاسی آن در جامعه امروز درهم آمیزد و به این پرسش پاسخ داده شود که سقراط واقعی کیست و حقیقت ماجرای مرگ او چیست و نیز واقعیت افکار افلاطونی - کمونیستی، در عصر رسانه‌های مدرن آشکار شود.

سینما

آلن بدیو در سی متن مختلف که از اواخر دهه 1950 تا امروز را در برمی‌گیرند، از رابطه خویش با «هنر هفتم» نوشته است. این متون سیری فراخ‌دامن از سینمای هنری پنجاه سال اخیر در دسترس قرار می‌دهند، از فیلم‌سازان مدرنیته (مورنائو، برسون، اولیویرا، تاتی، گودار) تا شماری فیلم‌های معاصر امریکایی (ماتریکس، ماگنولیا، دنیای بی‌عیب و نقص)، در کنار چند تجربه نادر (گی دوبور، سینمای 68، فیلم‌های مبارز گروپ فودر و غیره) و مقاله‌های تحلیلی درباره مشخصه‌های فیلم کمدی فرانسوی، فیلم‌سازان «مدرنیته دوم»، سینمای سوئیس به مثابه مظهر «بی‌طرفی سینمایی»، در باب «دیالکتیک حکایت»، فیلم به مثابه «ماشین فلسفی»، سینما به مثابه «مظهر دموکراسی» و بحث‌های موشکافانه درباره بسیاری فیلم‌ها و فیلم‌سازان برجسته دیگر،از جمله میزوگوچی، اوزو، روسلینی، ویسکونتی، هیچکاک، هاکس، آنتونی مان و عباس کیارستمی.

فلسفه برای مبارزان

می توانیم مدعی شویم که آنچه هویت فلسفه را تعیین می‌کند نه قواعد یک گفتار، بلکه تکینگی یک کنش است. همان کنشی که دشمنان سقراط آن را «فاسد کردن جوانان» نام نهادند؛ و همان‌گونه که می‌دانیم، این است دلیل محکومیت سقراط به مرگ. معهذا، «فاسد کردن جوانان» نامی درخور برای نامیدن کنش فلسفی است؛ به شرطی که معنای «فساد» را به خوبی دریابیم. فاسد کردن در این‌جا به معنای آموزش امکان دست رد زدن بر سینه اطاعت کورکورانه از باورهای تثبیت شده موجود است....