ناشناس

کتاب «ناشناس»، یک رمان هجایی و طنزآمیز است که خودکامگی و حقه‌بازی را در ابعادی مینیاتوری اما قابل تعمیم به ابعاد وسیع و جهانی به تصویر می‌کشد. کتاب «ناشناس» رمانی است که داستایفسکی طنزِ سیاه و آشوبگرِ خود، چیره‌دستی‌اش در شخصیت‌پردازی و مهارتش در هجوِ ناسازی‌های جهان و آدمیان را استادانه به نمایش می‌گذارد. کتاب «ناشناس» نوعی روانشناسی خودکامه و خودکامگی است و روانشناسی آدمیانی که گرفتار و بازیچه و سرسپردۀ خودکامگان می‌شوند. داستایفسکی در این رمان، رَوَندِ پدید آمدن یک خودکامه و بسطِ خودکامگی و شیوۀ سلطۀ یک فردِ مستبد بر دیگران را با ظرافت ترسیم می‌کند و اثری ارائه می‌دهد که نه‌فقط هجوِ روسیۀ قرن نوزدهم که هجوِ تمامی حاکمیت‌های استبدادی و خودکامه در همۀ زمان‌هاست. کتاب «ناشناس» رمانی است که به‌گفتۀ لی‌یا روزِنبلوم «با پارودی چندلایه‌اش وجه ممتاز طنز داستایِفسکی را آشکار می‌کند.» گفتنی‌ست که داستایفسکی رمان «ناشناس» را در سال‌های پایانی تبعید خود نوشته است. متن اصلی رمان «ناشناس» اولین بار در سال 1859، در مجلۀ «یادداشتهای میهنی» منتشر شده است.