مشهور است فروید در شرح منظورش از تداعی آزاد از تمثیل قطار استفاده می‌کرد. مثلا تصور کنید در قطاری نشسته اید و مناظر بیرون را برای همسفری که نمی تواند آن مناظر را ببیند توصیف می‌کنید. چه می‌بینید؟ یک درخت؟ تیر برق؟ کودکی زیبا؟ یا زنی که هراسان میدود؟ بسیار خب اما قطار فکر چطور؟ اگر افکار و احساسات من باطنی‌ترین و خصوصی‌ترین دارایی‌های من‌اند، پس چرا چنین بیگانه و دور و غریب می‌نمایند؟ چرا این قطار بله و آن قطار نه؟ بین زنجیره کلماتی که ناغافل در ذهن تداعی می‌شوند، چه ارتباطی وجود دارد؟ آیا در پس این نابسامانی ظاهری حقیقتی نیست؟ حتما چیزی هست. اگر نیست چرا برای ابراز وجود چنین به تقلا می‌افتد و مرا نیز به دست و پا زدن می‌اندازد؟ و اگر هست چرا همیشه لباس مبدل به تن می‌کند؟ چرا هیچ کلمه ای «آن» نیست؟ اینها که «آن» نیستند، از کجا می آیند؟ و این مسافر کیست اگر من بلیت سفر را نخریده‌ام؟